Đám ma hay đám tang là một trong những phong tục lâu đời không thể thiếu của người Việt là những việc làm mà người sống thực hiện đối với người vừa mất. Cùng tìm hiểu thủ tục đám tang (hay thủ tục tang lễ) của người Việt qua bài viết này của LĂNG MỘ ĐÁ XANH RÊU ANH QUÂN NINH BÌNH tổng hợp nhé.
1. Những nghi thức trong đám tang (Tang lễ) của người Việt
Dưới đây là những nghi thức quan trọng không thể thiếu trong đám tang người Việt.
1.1 Ma chay
Khi biết người thân sắp mất thì người còn sống cần làm việc đầu tiên trong phong tục tang ma của người Việt là lo thủ tục ma chay. Việc đầu tiên là hỏi xem người sắp mất có gì trăn trối hoặc để lại lời nhắn gì không và hỏi người đó có tự đặt tên thụy tên sau này để khấn khi cúng cơm là gì.
Tiếp theo, lấy nước ngũ vị hương lau sạch sẽ cơ thể và thay quần áo tươm tất. Khi người đó tắt thở lấy chiếc để ngang hàm cho răng khỏi nghiến vào nhau và cho một nắm gạo, 3 đồng tiền vào miệng gọi là ngậm hàm.
1.2 Trùng tang
Trong đám tang người Việt cần ghi nhớ ngày giờ người chết tắt thở đế xem có vào vào giờ trùng tang hay bị quý ám không. Nếu vào ngày giờ xấu phải dùng lá bùa để dán trên trên quan tài và cho vào vỏ ốc để chốn 4 phía của ngôi mộ hoặc khi đem chôn thì có hai hay nhiều phương tướng đi trước đám tang, mặc đồ như tướng quân, múa đao để trừ tà ma dọc đường…
Trùng tang hay chết trùng, là hiện tượng người thân trong gia đình vừa qua đời sau đó là những cái chết liên tiếp đột ngột xảy ra trong thời gian ngắn. Những người chết theo thường là người thân thích trong gia đình hoặc người thân yêu, người mà người chết ghét,…
Hiện tượng trùng tang
Trùng tang dường như trở thành nỗi ám ảnh của nhiều gia đình bởi sự ra đi của người đầu tiên lại kéo theo nhiều người chết. Hiện tượng này thường thấy nhất là sau 3 ngày an táng hoặc trong vòng 49 ngày hoặc chưa hết thời gian xả tang thì gia đình lại có người qua đời. Cũng có trường hợp gia đình phải chịu tang cùng một thời điểm nên hay xác định hiện tượng này là trùng tang.
1.3 Hạ tịch
Hạ tịch là nghi thức tiến hành đưa người vừa mất xuống chiếu trải dưới đất trong một chốc rồi lại đưa lên luôn với ngụ ý là người được đất sinh ra sẽ trở về với đất và hy vọng sẽ hoàn sinh khí cho người đã mất.
1.4 Cáo phó
Trong phong tục tang ma của người Việt không thể thiếu nghi thức cáo phó là tờ thông báo tang lễ được đặt trước cổng tang gia hoặc đầu đường vào nhà hay gửi đến từng nhà người thân thích với mục đích thông báo. Trên tờ cáo phó ghi rõ thông tin người chết, ngày sinh và ngày mất, chi tiết về tang lễ như thời gian, địa điểm làm lễ nhập quan và di quan…
1.5 Khâm liệm và nhập quan
Tiến hành khâm liệm dùng vải trắng quấn người chết được may làm đại liệm, tiểu liệm. Sau đó nhập quan được làm sau khi liệm xong, người thân đứng xung quanh quan tài, nâng người chết bằng bốn góc của tấm vải tạ quan rồi đặt vào quan tài.
Trên quan tài đặt 1 chén cơm bên trên có cắm 1 đôi đũa và 1 quả trứng gà luộc, lưu ý đặt quan tài phải quay đầu ra ngoài.
1.6 Thiết linh sàng, linh tọa
Linh sàng được lập ở phía đông được gọi là giường của linh hồn và có quây màn, để gối như lúc còn sống. Còn linh tọa trong đám tang người Việt chính là đặt bàn thờ phía trước linh cữu và giữa linh tọa đặt bài vị ghi rõ họ tên đặt vào ảnh của người chết, hai bên ảnh có đèn nến phía trước đặt bát nhang, mâm ngũ quả và rượu.
1.7 Phúng điếu
Trong phong tục tang ma của người Việt không thể thiếu phúng điếu. Phúng điếu là hình thức thăm hỏi gia đình người vừa mất giúp đỡ bằng tiền bạc, hoa quả, nhang đèn… Theo tục lệ, khi người nhà mặc tang phục thì không được tiếp khách đến phúng viếng.
Khách đến phúng viếng cần vái lạy người chết và tang gia lạy trả một nửa số vái. Hiện nay, trong tang lễ một số gia đình không nhận tiền phúng điếu và có ghi rõ trên tờ cáo phó.
1.8 Thổi kèn giải
Trong những ngày tổ chức tang lễ gia chủ thường mời ban nhạc đến thổi kèn trống, đánh đàn gọi là nhạc hiếu để tưởng nhớ người đã mất.
1.9 Di quan
Di quan là di chuyển quan tài từ nơi khâm liệm đến một nơi khác để chờ chôn hoặc từ nơi khâm liệm đến nơi chôn cất.
1.10 Chôn cất
Sau khi chôn cất được 3 ngày gia chủ đến làm lễ viếng mộ còn gọi là tục mở cửa mả.
1.11 Tuần chung thất
Phong tục tang ma của người Việt không thể thiếu tuần chung thất gọi tắt là 49 ngày. Trong thời gian sau tang lễ gia chủ cúng cơm đều đặn cho người mất và được bao nhiêu tuần gia chủ cần làm lễ thất bấy nhiêu tuần, cho đến tuần thứ 7 cần làm lễ chung thất và ngừng cúng cơm.
Sắm lễ cúng 49 ngày ngoài mộ cần những gì?
Tiền vàng từ 15 sấp trở lên, quần áo từ 2 – 3 bộ cho người đã khuất.
Một số loại vàng mã là những đồ dùng cần thiết cho con người như ở dương gian.
Mâm cơm gồm có các món ăn quen thuộc như thịt cá, xôi… có thể làm mâm cơm mặn hoặc cơm chay tùy từng vùng miền, từng gia đình.
Nước, rượu, nhang đèn, hoa, trái cây.
Sắm lễ cúng 49 ngày ở nhà cần những gì?
Dưới đây là những lễ vật cần chuẩn bị để cúng 49 ngày:
Mâm cơm cúng
Hoa, bánh kẹo, trái cây.
Nhang đèn.
Tiền, vàng từ 15 sấp trở lên
Quần, áo từ 2 đến 3 bộ cho người đã khuất.
Cúng 49 ngày chay hay mặn?
Cúng 49 ngày chay hay mặn? Thường thì mâm cơm cúng sẽ là mâm cơm chay để tránh sát sanh, làm ảnh hưởng đến người đã khuất. Ngoài ra, tùy theo từng phong tục của vùng miền, địa phương mà lễ vật cúng 49 ngày cũng có thể sẽ khác nhau.
1.12 Tuấn tốt khóc
Khi đã mất được 100 ngày, gia chủ làm lễ thôi khóc mời thầy cúng đến đốt nhà, đốt tang phục cho người chết và đưa di ảnh lên bàn thờ tổ tiên.
1.13 Giỗ đầu
Sau khi mất được 1 năm âm lịch, gia đình sẽ tổ chức giỗ đầu để tưởng nhớ đến người đã khuất.
1.14 Mãn tang
Trong nghi thức đám tang thì mãn tang chính là kết thúc, sau khi mất được 3 năm thì gia chủ làm lễ hết tang.
2. Một số lưu ý trong nghi thức khâm liệm
Nghi thức khâm liệm rất quan trọng trong đám tang nên cần chú ý một số điều dưới đây.
2.1 Tránh nước mắt rơi vào thi thể trong đám ma
Trong phong tục tang ma của người Việt, lúc khâm niệm không để nước mắt rơi vào thi thể do dễ gặp trường hợp quỷ nhập tràng hoặc con cháu đời sau khó làm ăn. Do đó, dù có đau xót đến đâu cũng không để nước mắt rơi xuống thi thể và lưu ý người khâm niệm tuyệt đối không được khóc.
2.2 Không để chó mèo đến gần thi thể
Khi chưa đặt thi thể vào quan tài thì người thân tuyệt đối không để chó mèo lại gần để tránh trường hợp người chết bật dậy.
2.3 Không dùng gỗ cây liễu để đóng quan tài
Theo phong tục từ xưa thì gỗ liễu không có hạt nên không được sử dụng để đóng quan tài sợ thế hệ sau không có người nối dõi. Gỗ làm quan tài nên dùng cây bách, cây tùng.
Hy vọng với những thông tin bài viết vừa chia sẻ sẽ giúp mọi người hiểu rõ hơn về phong tục tang ma của người Việt để có thể phòng tránh những điều xấu xảy ra. Ngoài ra, gia chủ có thể dùng Bức Bình phong đá Lăng Mộ (Cuốn thư đá) để che chắn, loại bỏ những luồng tà khí xấu xâm nhập từ ngoài vào khi xây mộ cho người đã khuất.